Een ondersteuningsprogramma van de Vlaamse Overheid voor de digitale transitie van lokale overheden naar slimme steden

In een slimme stad werken burgers, ondernemingen, lokale besturen en onderzoeksinstellingen samen aan efficiëntere en meer effectieve oplossingen voor stedelijke uitdagingen. Ze zoeken naar innovatieve oplossingen zonder de lokale context en de eigenheid van de stad uit het oog te verliezen.

Een slimme stad zet technologie in om de leefbaarheid van de stad te verhogen, maar de inzet van technologie is geen doel op zich. Het is enkel nuttig als die technologie het leven van de stedelingen verbetert en bevordert.

De Vlaamse Regering wil dat Vlaanderen de slimme regio bij uitstek wordt in Europa. Dat vergt een gezamenlijke integrale aanpak op verschillende domeinen in overleg met alle betrokkenen. Zo kunnen we evolueren van een bonte verzameling slimme eilanden tot een duurzame Vlaamse slimme regio.

Historiek

Het Smart Flanders-programma bestaat sinds 2017. Toenmalig Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans lanceerde op 1 januari 2017 het Smart Flanders-programma, een ondersteuningsprogramma dat door onderzoekers van imec uitgevoerd werd en liep tot eind 2019. Het onderzoeksprogramma begeleidde de 13 centrumsteden en de Vlaamse gemeenschapscommissie (VGC) voor Brussel om te groeien naar slimme steden. In december 2019 liep het oorspronkelijk programma af. De focus lag op real-time open data en gedeelde referentiemodellen om de samenwerking tussen steden en belanghebbenden te stimuleren.

Onder Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur Bart Somers wordt het Smart Flanders-programma voortgezet. In het vervolgprogramma wordt ingezet op verschillende sporen. Deze drie sporen zijn het continueren van het netwerk en de dynamiek die is ontstaan binnen het oorspronkelijke Smart Flanders-programma, de ontwikkeling van een Vlaamse Open City Architectuur (VLOCA) en het verhogen van de maturiteit en de kennis van de steden en gemeenten om Europese subsidieprogramma’s binnen te halen. In het vervolgprogramma zullen ook de andere lokale besturen actief betrokken worden in het programma.

Het Open Data Charter werd uitgewerkt binnen het Smart Flanders-programma. Het charter bevat de basisprincipes om een duurzaam en gemeenschappelijk, open databeleid te voeren. De 13 centrumsteden ondertekenden Het Open Data Charter in 2018. De Vlaamse overheid nam het Open Data Charter over omdat ze gedeelde afspraken belangrijk vindt.


In het Smart Flanders-programma willen we leren door te doen. De focus van het programma lag niet louter op het opbouwen van theoretische kennis, maar er werden ook in de praktijk een aantal zaken uitgetest. De visie die werd ontwikkeld op open data gedurende het programma werd zo via 3 datapiloten ook effectief omgezet in de praktijk. Je vindt meer informatie daarover op de pagina Datapiloten.

Huidig programma

Het werk is niet afgelopen. De Vlaamse overheid ondersteunt de lokale besturen verder in de digitale transitie met een vervolgprogramma dat 3 sporen bewandelt.

1. VLOCA

De Vlaamse overheid en Imec/VITO werken samen om in een co-creatief traject met het bedrijfsleven en de lokale besturen een Vlaamse Open City Architectuur (VLOCA) uit te tekenen. Dit is een gedragen referentiekader, een soort van bouwplan om projecten te ontwikkelen in Vlaamse slimme steden, gemeenten of regio’s. Dat referentiekader bevat afspraken en richtlijnen over interoperabiliteit (de mogelijkheid van verschillende systemen om met elkaar te communiceren) tussen verschillende IT-systemen en de uitwisseling van gegevens. Een gedeelde visie over een open digitale architectuur moet leiden tot efficiëntere, digitale oplossingen voor de lokale besturen.

2. Financiering

Vlaanderen wil een Europese koploper zijn als slimme regio. De financiële slagkracht van steden en gemeenten zal een cruciale factor zijn om dat te verwezenlijken. Slimme programma’s opzetten en implementeren kosten immers handen vol geld. Daarom wil de Vlaamse overheid de maturiteit van de steden en gemeenten vergroten om Europese subsidieprogramma’s binnen te rijven. De Vlaamse overheid laat zich daarbij inspireren door de Finse ‘Six Aika Strategy’, waardoor de 6 grootste steden van Finland erin slagen om de financiële middelen van het EFRO-programma gezamenlijk en efficiënt in te zetten.

3. Smart Flanders-programma

In het vervolgprogramma Smart Flanders zet de Vlaamse overheid verder in op het netwerk en de dynamiek die is ontstaan binnen de eerste periode. Om de 6 weken komt de stuurgroep van afgevaardigden van de 13 centrumsteden, de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) voor Brussel, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), het Kenniscentrum Vlaamse Steden (KCVS) en een aantal entiteiten van de Vlaamse overheid samen. De stuurgroep bespreekt hoe ze slimme toepassingen kan inzetten om problematieken waarmee de steden dagdagelijks worden geconfronteerd aan te pakken. Er wordt gekeken hoe ook andere steden en gemeenten betrokken kunnen worden in dit traject. Kennisdeling en praktijkuitwisseling zijn noodzakelijk om verder door te groeien tot slimme Vlaamse regio. Goede praktijken en ervaringen delen met andere (provincie)steden en gemeentebesturen via studiedagen, workshops en interactieve intervisiesessies via het kennisdelingsnetwerk.